Një person karakterizohet nga dëshira për të kuptuar veten dhe njerëzit përreth tij. Sot, një fushë e tillë e psikologjisë si karakterologjia, në qendër të studimit të së cilës është e gjitha larmia e personazheve, mund të ndihmojë në këtë çështje.
Theksimi dhe norma
Karakteri është një grup individual i strategjive për sjelljen dhe karakteristikën e përgjigjes emocionale të një personi të veçantë. Shtë e qartë se tiparet e karakterit mund të shprehen në shkallë të ndryshme. Për shembull, secili person në një mënyrë apo në një tjetër ka nevojë për vëmendje, por në disa kjo nevojë është aq e fortë sa që një person është i gatshëm të bëjë gjithçka që të vërehet.
Kur ndonjë tipar karakteri shprehet dukshëm më fort se të tjerët, në shkencën moderne psikologjike është zakon të flasim për theksime të karakterit. Kështu, theksimi është një zonë kufitare midis normës dhe patologjisë. Theksimet konsiderohen si një version ekstrem i normës.
Theksimi dhe patologjia
Por ku është kufiri midis theksimit dhe patologjisë? Nëse një person, karakteri i tij i vështirë është brenda kufijve të normës, megjithatë është në gjendje të përshtatet me situata të caktuara (për shembull, në punë ai nuk lejon disa manifestime që ai mund t'i përballojë mjaft në rrethin e familjes), një person me një patologjia e karakterit është gjithmonë vepron e njëjtë në asnjë rrethanë.
Përveç kësaj, tiparet psikopatike nuk ndryshojnë shumë me kalimin e kohës. Kjo do të thotë, nëse theksime të caktuara mund të nivelohen ndërsa zhvillohet personaliteti, manifestimet psikopatike të korrigjimit janë pothuajse të pamundura. Kështu, nëse theksimet janë të afta të sjellin shqetësime të caktuara për vetë personin dhe të dashurit e tij, tiparet psikopatike nuk lejojnë që një person të përshtatet në shoqëri në parim.
Nga buron e gjithë kjo dhe çfarë të bëjmë?
Karakteri dhe karakteristikat e tij formohen nën ndikimin e dy faktorëve kryesorë: ndikimi i të dhënave gjenetike (trashëgimia) dhe kushtet e edukimit. Për më tepër, faktori i fundit ka një ndikim shumë më të madh. Theksimet shpesh shfaqen në adoleshencë dhe dobësohen ndërsa plaken. Por meqenëse prania e theksimit sjell shumë vështirësi për një person, nuk është gjithmonë e vlefshme të presësh që ata do të kalojnë vetë. Në punën për theksimet, psikoterapia jep rezultate të mira.
Sidoqoftë, ka kuptim të paralajmërosh që të mos bartesh me vetë-diagnostikim: shumë faktorë ndikojnë njëkohësisht në sjelljen e një personi, kështu që nëse dje nuk doje aspak të ishe vetëm, sot ishe pezull mbi zgjidhjen e një çështjeje dhe nesër do të mbingarkoheni nga ankthi, nuk duhet të nxitoni të diagnostikoni theksimet në veten tuaj. Nëse kjo ju shkakton shqetësim, mos hezitoni të kërkoni mbështetje nga një specialist.
